• امروزه با توجه به وسعت دنیای ارتباطات و فن آوری های اطلاعاتی و گسترش رسانه های اینترنتی و مجازی ، تهاجم کشورهای استکباری از حالت جنگ نظامی و سخت (Hard war ) خارج و به جنگ نرم(soft war ) تغییر ماهیت داد ه است.
• جنگ نرم به هر گونه اقدام روانی و تبلیغاتی گفته می شود که هدف آن جامعه یا گروه است و عمده تفاوت آن با جنگ سخت (نظامی ) ، عدم درگیری و استفاده از سلاح های نظامی می باشد زیرا در جنگ نرم از سلاح های تبلیغاتی ، اعتقادی استفاده می شود؛ به تعبیر دیگر جنگ نرم استفاده دقیق و طراحی شده از تبلیغات و ابزارهای مربوط به آن است، به منظور تاثیر گذاری بر عقاید ، فرهنگ ، سیاست ، احساسات ، تمایلات ، رفتار و مختصات فکری دشمن با توسل به شیوه هایی که موجب پیشرفت مقاصد امنیت ملی می شود  است.
• جنگ نرم مسئله ی نوینی نبوده و از سبقه ی تاریخی برخوردار می باشد، بدان صورت که در ابتدا چهره ی ساده ای داشته یعنی به صورت شایعه پراکنی،دروغ و اهانت بوده اما با گذشت زمان و تحولات و پیچیدگی های روز افزون اجتماعی، این رویکرد نیز پیشرفت نموده و از پیچیدگی، ظرافت و تاثیر گذاری بیشتری برخوردار گشته است، حال این تفکر که حمله رسانه های مخالف به جبهه ی جمهوری اسلامی ایران در جنگ نرم از سال 1388 ( پس از انتخابات ریاست جمهوری ) آغاز شده است تفکری کاملاً خام و عبث است.
• جنگ نرم به هر گونه اقدام روانی و تبلیغاتی گفته می شود که هدف آن جامعه یا گروه است و عمده تفاوت آن با جنگ سخت (نظامی ) ، عدم درگیری و استفاده از سلاح های نظامی می باشد زیرا در جنگ نرم از سلاح های تبلیغاتی ، اعتقادی استفاده می شود

ازآنجایی که دشمن بر اساس تجربه دریافته است که تغییر نظام و افکار عمومی، دیگر به هیچ عنوان با روش هایی از قبیل جنگ نظامی و زور تحقق نمی یابد؛  به طراحی جنگ نرم و اشاعه ی تفکر لیبرال دموکراسی پرداخته و بدان دلیل که این نوع جنگ هنوز هم تا حدودی در میان مردم ناشناخته است، اکثرا به خطرات این جریان واقف نیستند و چون جنگ نرم از ظرافت خاص و مراحل متنوعی برخوردار است، با عوام فریبی و به آهستگی پیش می رود ناخود آگاه به دام آن گرفتار می شوند.

تكنيكهاي عمليات رواني است كه به مدد گسترش علوم ارتباطات همواره بر پيچيدگي و تعداد آنها افزوده مي شود.
چنين وضعيتي شناخت اين گونه تكنيكها و مقابله با آنها را ضرورتي دوچندان بخشيده است.
با اين وجود، ممكن است اين تصور به ذهن متبادر شود كه مقابله با تكنيكهاي نظامهاي رسانه اي نيازمند امكانات و تجهيزات رسانه اي قوي و برنامه ريزي كارآمدي است، اما پرسش اساسي اين است كه آيا كشورهايي كه توانايي رسانه اي آنها به اندازه كشور كارگزار نيست محكوم به شكست حتمي در عمليات رواني فراملي هستند؟
پاسخ به اين پرسش منفي است مشروط بر اينكه كشور مقصد به صورت آگاهانه و فعال در اين فرآيند وارد شود و به مقابله بپردازد؛ چه اينكه براي پيشگيري از كاربرد استعماري روشهاي عمليات رواني بر نفوذ و تهاجم به عنوان بهترين دفاع در برابر اين گونه دستكاري ها توصيه مي شود. هم اكنون سياستمداران، كارشناسان ارتباطات و مسائل اجتماعي معتقدند، همان طور كه ذائقه هاي غذايي انسانها پيوسته در حال تغيير و تحول است، ذائقه سياسي نيز در هر عصري تغيير مي كند، بنابراين بايد در برخورد با آن ملاحظات لازم را مدنظر داشت.در اين ميان، نبايد فراموش كرد، تمسك جستن به دين مبين اسلام و زدودن غبارهاي افراط و تفريط از چهره نوراني آن، مي تواند از مهمترين راهكارهاي مصون سازي در مقابل عمليات رواني دشمن باشد.
با بررسي آيات و احاديث درمي يابيم كه دين اسلام بي ترديد پاسخگوي تمام نيازهاي بشر است، حتي نيازهاي عصر حاضر كه به عصر اطلاعات و ارتباطات شهرت دارد.

*مقابله با فريب
دو آيه شريفه سوره بقره به بحث اهميت عمليات رواني اشاره دارد و راه مقابله با آن را نيز ارائه مي دهد. آنجا كه ممكن است دشمن به لطايف الحيلي نزديك شود و قصد اغفال و فريب و يا هر نيت سوء ديگري را داشته باشد، قرآن يادآور مي شود كه مبادا فريب بخوريد و اغفال شويد. در سوره مباركه الحجرات، نيز مي فرمايد:
«اي مسلمانان! اگر شخص ناصالحي خبري را به اطلاع شما رساند، به راحتي آن را نپذيريد، در خصوص آن تحقيق كنيد5».
در سوره ديگري نيز تأكيد دارد كه حتي ممكن است دشمن خبر راست و درستي را نيز به شما برساند، اما در وراي آن هدفي باطل داشته باشد. باز هم شما(مسلمانان) بايد مواظب چنين حركتهايي باشيد. اين تصريح را در سوره مباركه المنافقون در خطاب به حضرت رسول(ص) دارد كه مي فرمايد:
«اي رسول خدا! اگر منافقان آمدند و گفتند، شهادت مي دهيم كه تو رسول خدا هستي، خداوند آگاه است كه تو رسول خدايي و او شهادت مي دهد كه آنها در گفته خود صادق نيستند. اينها ايمان خود را سپر قرار داده اند...».
با تأكيدات فراواني كه در قرآن تصريح شده است، درمي يابيم كه بايد پيوسته مواظف اغفال و فريب از سوي حريف باشيم. اميرالمؤمنين علي(ع) نيز در نهج البلاغه تأكيد مي كند كه بايد مواظب سخنان دشمن باشيم كه ممكن است با حرف حق نسبت به فريب ما اقدام كند. براي نمونه در خطبه اي خطاب به خوارج مي فرمايد:
«... آري، حرف حقي است كه اراده باطل از آن مي شود، درست است كه حكم نيست جز از آن خدا، ولي ...».

برای جنگ نرم اصطلاحات مختلفی وضع شده است. آنچه با عنوان "soft war" یا جنگ نرم مطرح می‌شود در ادبیات غرب بیشتر به قدرت نرم یا "soft power" شناخته شده است كه زیربنای فكری آن اولین بار توسط جوزف نای به شكلی علمی مطرح شد. مهم‌ترین حوزه‌ی اعمال و تأثیرگذاری قدرت نرم بر طرف مقابل، حوزه‌ی رسانه است. بهره‌گیری از رسانه‌ها و امكاناتی كه فرد را قادر می‌سازد تا برای تأثیرگذاری بر طرف مقابل،بهاِعمالقدرتبپردازد.
نگاهی به گذشته‌ی جنگ نرم نشان می‌دهد كه در طول تاریخ بشر، از همان ابتدا كه جنگ سخت آغاز شد، عملیات روانی یا جنگ نرم نیز صورت می‌گرفته تا از شورش‌هایی كه در مناطق تسخیر شده به‌وجود می‌آمده، جلوگیری شود. زمانی كه چنگیزخان قصد حمله به منطقه‌ای را داشت، موجی از هراس در آن كشور پخش می‌شد. تجّاری كه از مناطق تحت كنترل چنگیزخان می‌آمدند، برای دیگران تعریف می‌كردند كه او چگونه با مردم برخورد می‌كند و كشتارها به چه صورت است و اگر شخصی مقاومت كند، نابود می‌شود. بدین ترتیب پیش از ورود چنگیزخان به هر منطقه، روحیه‌ی مردم شكسته شده بود.
رومیان و یا اسكندر از مناطقی كه در جنگ‌ها عبور می‌كردند، خودها و زره‌های بزرگی را كه چند برابر انسان معمولی بود طراحی كرده و آن‌ها را عمداً در مسیر جا می‌گذاشتند تا لشكریان مقابل، تصور كنند سربازان آن‌ها غول پیكرند و عملاً روحیه‌ی مقامت طرف مقابل را تحت تأثیر قرار داده و وحشت را گسترش می‌دادند. بنابراین هر حركتی كه روحیه‌ی یك ملت را هدف گیرد، عملیات و جنگ نرم و نوعی اعمال قدرت نرم است.

اولین كسی كه روی این مسأله كار كرده است، "سان تزو" است كه در كتاب هنر جنگ نكته‌ای را مطرح می‌كند و می‌گوید: "می‌شود جنگید، اما مهم‌ترین كار این است كه شما در یك نبرد بدون جنگ، پیروزی را به دست بیاورید!" چیزی كه او مد نظر قرار داده، همان عملیات روانی و جنگ نرم است. باید به استراتژی‌های رقیب و روحیه‌ی او حمله كرد؛ به‌گونه‌ای كه آن‌ها بپذیرند كه شكست خواهند خورد. اگر كسی در ذهنش بپذیرد كه شكست می‌خورد، حتماً در دنیای واقه نیز شكست خواهد خورد. زیرا آنچه فرد را به مقاومت تشویق می‌كند،روحیهاست.

از سوی دیگر، هزینه‌ی جنگ نرم بسیار كم‌تر از جنگ سخت است. به معاویه می‌گفتند: چرا این‌همه پول برای خرید افراد و تبلیغات خرج می‌كنی؟ یكی از پاسخ‌های معاویه این بود كه هزینه‌ی جنگ، بسیار بیشتر از این است. بنابراین معاویه نیز به گونه‌ای عملیات نرم انجام می‌داد اما امروزه به شكل علمی به این قضیه پرداخته می‌شود.
بنابر آنچه گفته شد، اگر بخواهیم تعریفی از عملیات و جنگ نرم ارائه دهیم، می‌توان گفت: "هر حركتی كه احیاناً به عنوان مقدمه‌ی جنگ نظامی مطرح می‌شود و روحیه‌ی طرف مقابل را هدف گرفته است" بنابراین تمام برنامه‌ریزی‌هایی كه در این چارچوب باشد، جنگ نرم تعریف می‌شود.